Adalet Bakanlığı ile UNICEF’in iş birliği ile yürüttüğü ve Avrupa Birliği ve UNICEF tarafından ortaklaşa finanse edilen “Yargısal Süreçlerde Çocuklar için Koruyucu ve Onarıcı Yaklaşımlar (Çocuklar İçin YÖN) Projesi” Ankara’da Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un katılımıyla başladı.
Projenin temel amacı; çocukların suça sürüklenmesini önleyen, adalet sürecinde çocukları koruyan ve her çocuğa yeniden güçlü bir başlangıç imkânı sunan koruyucu ve onarıcı bir yaklaşımı hayata geçirmektir. Bu kapsamda proje; çocukları merkeze alan, insan onurunu esas kabul eden, umudu onaran ve hatayı düzelten bir sistemi hâkim kılmayı hedeflemektedir. Çok sektörlü iş birliğini güçlendirerek toplum temelli uygulamaları yaygınlaştırmayı, çocuklara özgü alternatif tedbirleri geliştirmeyi ve uluslararası iyi örnekleri Türkiye’ye kazandırmayı amaçlayan proje, aynı zamanda mevzuat düzenlemeleri ve politika değişimlerini teşvik ederek çocuk dostu bir adalet anlayışı için kapsamlı bir dönüşüm ortaya koymaktadır.
“Hedefimiz Umudu Onaran, Hatayı Düzelten, İnsan Onurunu Merkeze Alan Bir Yaklaşımı Hâkim Kılmaktır”
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, açılış programında yaptığı konuşmada, çocuk adalet sisteminde yeni bir dönemin kapısını araladıklarını belirterek, “Hedefimiz suça sürüklenen çocukları yeniden topluma kazandıracak, umudu onaran, hatayı düzelten ve insan onurunu merkeze alan bir yaklaşımı hâkim kılmaktır.” dedi.
Bakan Tunç, çocukların toplumun en masum varlıkları ve en kıymetli emaneti olduğunu vurgulayarak, bir toplumun vicdanının çocuklara gösterdiği şefkat ve adaletle ölçüldüğünü ifade etti. Çocukların tehlikelere karşı en savunmasız kesim olduğunu belirten Tunç, devletin anayasal görevi gereği çocukları korumanın birincil sorumluluk olduğunu kaydetti.
Projenin, çocukları koruyan, güçlendiren ve yeniden hayata hazırlayan bir adalet sistemi oluşturma hedefinin önemli bir yansıması olduğunu belirten Bakan Tunç, şöyle konuştu; “Projeyle çok sektörlü iş birliğini güçlendiren bir politika çerçevesi oluşturmayı, toplum temelli onarıcı uygulamaları yaygınlaştırmayı, çocuklara özgü alternatif tedbirlerin niteliğini artırmayı ve uluslararası iyi uygulamalardan yararlanmayı amaçlıyoruz. Bu kapsamda suçun neden olduğu tahribatı gidermek, çocuğun sorumluluk alarak değişimini teşvik etmek ve topluma yeniden kazanımını sağlamak temel hedefimizdir. Proje, ilgili mevzuat düzenlemelerini ve politika değişimlerini de teşvik edecektir.”
Onarıcı Adalet ve Diversiyon Sisteminde Türkiye’nin Attığı Adımlar
Adaletin gerçek gücünün insanı ve toplumu yeniden kazanmak olduğuna dikkati çeken Bakan Tunç, ceza muhakemesinde çağdaş ve insani bir yaklaşımı temsil eden diversiyon (yönlendirme) sisteminin önemini vurguladı. Hayatın başındaki çocuklara ikinci bir şans sunan bu sistemin “umutla örülmüş bir fırsat kapısı” olduğunu ifade etti.
Bu kapsamda hayata geçirilen uygulamalara değinen Bakan Tunç, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme kararlarının artık çocuk görüşme merkezlerinde uzmanlar eşliğinde gerçekleştirilerek icra yoluyla yapılan travmatik uygulamaların sona erdirildiğini belirtti. Bugüne kadar 4 bin 788 çocuk teslimi, 48 bin 904 kişisel ilişki dosyası olmak üzere toplam 53 bin 692 dosyada 663 bin 050 işlem gerçekleştirildiğini bildiren Bakan Tunç, bunun çocukların korunması açısından önemli bir dönüşüm olduğunu ifade etti.
Ayrıca suç mağduru çocukların faillerle karşılaşmadan ifade verebilmesine imkân tanıyan adli görüşme odalarının 81 ilde 175 nokta ile hizmet sunduğunu, bu birimlerde bugüne kadar 155 bin 764 adli görüşme yapıldığını söyledi.
“Mücadelemiz Çocuğun Gözünden Yaş Değil, Umut Işığı Süzülsün Diyedir”
Çocukların suça sürüklenmesini engellemenin ve adli süreçlerde örselenmelerinin önüne geçmenin temel öncelikleri olduğunu dile getiren Bakan Tunç, sözlerini şu ifadelerle sürdürdü; “Çocuklar, yüreğimizin en hassas yeri ve geleceğimizin en parlak ışığıdır. Tek bir evladımızın dahi suça sürüklenmediği, her çocuğun hayata güvenle ve umutla baktığı bir sistem inşa etmek istiyoruz. Bizim mücadelemiz çocuğun gözünden yaş değil, umut ışığının süzülmesi içindir. Gayretimiz onların tebessümünün daim olması, yüreklerinin korkudan değil hayalden çarpması içindir.”
Bakan Tunç, çocukları suça sürükleyen nedenlerin ortadan kaldırılması için gerekli tüm adımları atmaya devam edeceklerini belirterek, çocuk adalet sisteminin onarıcı adalet ilkeleri doğrultusunda güçlendirileceğini sözlerine ekledi.
Toplantının üçüncü gününde gerçekleştirilen “Çocukların Hapsedilmesine Karşı Uluslararası Standartlar ve Yaklaşımlar” başlıklı oturumda, özgürlüğü bağlayıcı ceza ve tedbirlere alternatif yaklaşımlar farklı disiplinlerin katkılarıyla ele alındı. Moderatörlüğünü Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdür Yardımcısı Fatih Güngör’ün yaptığı oturumda, mevzuat ihtiyaçlarından uluslararası örneklere ve psikolojik etkilerden yeniden suç işlemeyi önlemeye yönelik politikalara kadar kapsamlı değerlendirmeler yapıldı. Oturumda; TOBB ETÜ Hukuk Fakültesinden Dr. Duygu Çağlar Doğan, İstanbul Kültür Üniversitesinden Doç. Dr. Ayhan Erbay görüşlerini katılımcılarla paylaştılar.
Bir diğer oturumda, moderatörlüğünü UNICEF Türkiye Çocuk Koruma Uzmanı Ekin Bozkurt’un yaptığı; “Hükümlü Çocuklarla İlgili Veriler Işığında Mevcut Hapse Alternatif Tedbirlerin Etkililiğinin Değerlendirilmesi” oturumda ise; Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Denetimli Serbestlik Daire Başkanı Dr. Hüseyin Şık, Türkiye’de denetimli serbestlik altındaki çocuklara yönelik mevcut programları değerlendirerek uygulamadaki durum, ihtiyaçlar ve geliştirilebilecek alanlar hakkında kapsamlı bilgiler paylaştı. Oturumda ayrıca Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Üyesi Selma Öztürk Pınar ile Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Dr. Selmin Cansu Demir fikir paylaşımında bulundular.
Proje kapsamında son oturumda ise; “Hapse Alternatif Tedbirlerin Geliştirilmesinde Veri Toplama, Dijital Olanaklar ve Kamu ile İletişim” başlığı altında yapıldı. Moderatörlüğünü Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Denetimli Serbestlik Daire Başkanı Dr. Hüseyin Şık’ın üstlendiği oturumda, hapse alternatif tedbirlerin güçlendirilmesine yönelik farklı alanlardan uzmanlık perspektifleri sunuldu. Oturumda, Kamu Denetçisi Av. Dr. Fatma Benli Yalçın, Gürcistan Ulusal Suç Önleme, Hapis Dışı Cezaların İnfazı ve Denetimli Serbestlik Ajansı Analitik Daire Başkanı Iason Nachkebia ile Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Psikoloji Bölümünden Dr. Öğr. Üyesi Merve Yazıcı değerlendirmelerde bulundular.
Üç gün süren toplantıya Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünden; Genel Müdür Yardımcıları Hasan Akceviz ile Fatih Güngör, Daire Başkanları Neşe Tok Toptaş, Dr. Hüseyin Şık, Alperen Öztürk ile Armağan Buran, Tetkik Hakimleri ile uzman personel katıldı.
